هواساز چند منطقه ای و یک منطقه ای چیست و چه تفاوتی دارند؟
در این صفحه قصد داریم به پرسش مهم هواساز چند منطقه ای یا همان هواساز مولتی زون (Multi Zone) و یک منطقه ای چیست پاسخ دهیم و تفاوتی که آنها نسبت به یکدیگر دارند و اینکه هر یک از آنها چه اجزا و ویژگی هایی دارند را بررسی نماییم. تفاوت آنها از یک مکانیزم سرمایشی و گرمایشی ثانویه به نام ترمینال باکس ناشی می شود که در ادامه کاربرد هر یک از آنها را با ذکر مثال بیان می کنیم.
هواساز یک منطقه ای چیست ؟
هواساز یک منطقه ای یا همان سینگل زون (Single Zone) دستگاهی است که به صورت مرکزی در بیرون از ساختمان نصب و توسط کانال هایی، جریان هوا را با دما و رطوبت تنظیم شده در قسمت های مختلف یک ساختمان توزیع می کند. دو حالت کلی برای نحوه توزیع هوا در قسمت های مختلف وجود دارد.
در حالت اول تمام قسمت هایی (مانند اتاق ها ، سالن یا بخش های مختلف هر ساختمان مسکونی ، تجاری ، صنعتی و …) که با چندین کانال به هواساز متصل می شوند به صورت یک منطقه واحد در نظر گرفته می شوند و هوای با دما و رطوبت کنترل شده در تمام قسمت ها به صورت هم دما و یکسان توزیع می شود که به آن هواساز یک منطقه ای می گویند.
هواساز یک منطقه ای امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد زیرا نمی تواند نیازهای دمایی هر قسمت را به طور جداگانه و مستقل تامین کند و به جای آن از حالت دوم یعنی هواساز چند منطقه ای (یا همان هواساز مولتی زون Multi zone) استفاده می شود. مگر اینکه فقط یک فضای واحد (برای مثال یک سوله یا سالن بزرگ) داشته باشیم و بخواهیم هوای کل فضای مورد نظر را به صورت یکنواخت تهویه کنیم. فرض کنید که فضای مورد نظر برای تهویه از یک سالن بزرگ 1000 متر مربعی به همراه یک یا دو اتاق کوچک تشکیل شده باشد که در چنین موردی می توان کل فضا (سالن و اتاق ها) را به صورت یک منطقه در نظر گرفت و هواساز یک منطقه ای برای تهویه چنین فضایی مناسب و کافی خواهد بود.
در تصویر زیر نمایی از اجزای داخلی یک هواساز یک منطقه ای نشان داده شده است که هوا پس از سرد یا گرم شدن از طریق یک کانال خروجی به تمامی سالن ها و اتاق ها می رود.
همچنین در شکل زیر نمایی شماتیک از هواساز یک منطقه ای به همراه دستگاه چیلر سرد کننده آب (Chiller) و بویلر گرم کننده آب (Boiler) که در موتورخانه ساختمان قرار دارند، نشان داده شده است.
1 . هواساز (Air Handler)
2 . دریچه های ورودی هوای سرد و گرم به هر اتاق یا سالن (Diffusers)
3 . فن خارج کننده هوا از ساختمان (Exhaust Fan)
4 . برج خنک کننده (Water Tower) در صورت آب خنک بودن چیلر
5 . پمپ های (Pumps) ارسال کننده آب سرد و گرم به دستگاه هواساز
مطالعه بیشتر درباره ساختار و انواع چیلرها در متن ⇐ چیلر
هواساز چند منطقه ای یا مولتی زون چیست و چه تفاوتی با نوع قبلی دارد؟
چنانچه بخواهیم کنترل دمایی هر قسمت یا اتاق از یک ساختمان به صورت جداگانه و مستقل از سایر قسمت ها و به صورت دلخواه صورت بگیرد بایستی که از هواساز چند منطقه ای یا همان هواساز مولتی زون استفاده کنیم. در هواساز چند منطقه ای نیز به ازای هر قسمت یک کانال اصلی (به همراه چند کانال فرعی) به هواساز کشیده شده و قبل از دریچه خروجی هوا به کانال های فرعی از یک ترمینال باکس (VAV Terminals) یا یونیت باکس به منظور کنترل دما و جریان هوای سرد و گرم استفاده می شود. دمپر به کار رفته در ترمینال باکس و نیز کویل ثانویه ی آن به صورت اتوماتیک و از طریق ترموستات نصب شده در هر اتاق یا قسمت ، کنترل شده و مقدار دبی جریان ورودی به هر قسمت و نیز دمای هوا را با توجه به نیاز دمایی درخواستی از سوی کاربر به صورت اتوماتیک کاهش یا افزایش می دهد. کویل ثانویه جاسازی شده در هر یونیت باکس که به مدار آب سرد و گرم چیلر و بویلر متصل است، با درخواست افزایش یا کاهش دما توسط کاربر فعال شده و دمای هوا را کم یا زیاد می کند.
همانطور که در شکل بالا مشاهده می کنید، تفاوتی که هواساز مولتی زون (چند منطقه ای) با نوع قبلی دارد این است که چند مکانیزم به اسم یونیت باکس (ترمینال باکس) که هر یک شامل یک کویل آب سرد و آب گرم ثانویه، یک دریچه باز و بست شونده و تعدادی کانال فرعی است، به همان هواساز یک منطقه ای افزوده شده است. برای مثال فضایی را در نظر بگیرید که از 3 سالن مختلف 1000 متری تشکیل شده باشد و هر سالن هم خود به چند اتاق یا بخش مختلف تقسیم شده باشد و هر یک از آنها هم نیازهای دمایی و رطوبتی خاص خود را داشته باشند. در چنین پروژه ای نمی توان یک هواساز تک منطقه ای را در نظر گرفت زیرا همه جا با یک دما تهویه خواهد شد و باید از نوع چند منطقه ای استفاده شود که به ازای هر سالن از یک یونیت باکس و به ازای هر اتاق یا بخش هم از یک کانال فرعی استفاده می شود. دمای هوایی که از کانال اصلی وارد یونیت باکس می شود دوباره با توجه به نیاز توسط کویل ثانویه کاهش یا افزایش یافته و دبی آن هم توسط دریچه کنترل می شود تا هر بخش بتواند دمای خاص خود را داشته باشد.
بدین ترتیب دستگاه هواساز مولتی زون علاوه بر افزایش سطح آسایش کل ساختمان منجر به کاهش مصرف انرژی و متناسب با نیاز مصرف کننده می شود. معمولا در هواساز مولتی زون (چند منطقه ای یا Multi Zone) از موتور فن های اینورتر (دور متغیر) استفاده می شود تا با ثابت نگه داشتن دمای کویل های اولیه ، حجم هوای عبوری از آن به صورت پیوسته و کنترل شده کاهش یا افزایش یابد (اگر فقط یک کانال اصلی داشته باشیم) و یا اینکه با قرار دادن یک کویل ثانویه در هر ترمینال باکس و ثابت نگه داشتن دور فن ، دمای هوای ورودی به هر قسمت تغییر می کند.
در شکل زیر نمایی شماتیک از هواساز چند منطقه ای به همراه دستگاه های تولید کننده آب سرد و گرم (chiller and boiler) و نیز ترمینال باکس های حجم متغیر موجود در هر طبقه یا قسمت از یک ساختمان (VAV Terminals) نشان داده شده است.
در تصویر زیر مشاهده می کنید که هوا پس از خروج از هواساز و قبل از ورود به هر سالن یا قسمت اصلی از ساختمان ، ابتدا وارد ترمینال باکس هایی با کویل ثانویه می شود تا بتوان دمای هوای هر سالن را نسبت به سالن های دیگر به صورت مستقل و مجزا تنظیم نمود.
تصویری از یک ترمینال باکس حجم متغیر (VAV Box) :
در این مقاله تلاش نمودیم تا به سوال هواساز چند منطقه ای و یک منطقه ای چیست پاسخ دهیم و اینکه این دو نسبت به هم چه تفاوتی دارند را مورد ارزیابی قرار دهیم. هواسازها بر اساس موارد دیگری نیز در انواع مختلفی دسته بندی می شوند که پیشنهاد می کنیم مقاله دسته بندی هواسازها را مطالعه بفرمایید. همچنین برای شناخت اجزا و طرز کار دستگاه هواساز می توانید مقاله هواساز چگونه کار می کند ؟ را مطالعه بفرمایید.
تهویه مطبوع ماخ از جمله طراحان و تولید کنندگان انواع هواساز یک منطقه ای و چند منطقه ای ، انواع چیلر ، دستگاه ایرواشر و سایر سیستم های سرمایشی و گرمایشی در ایران است. ما متناسب با نیاز هر پروژه، هواساز را به طور خاص و مطابق با استانداردهای روز صنعت تهویه ، طراحی و تولید می کنیم. هواسازهای ما به علت تولید و فروش مستقیم از کارخانه با قیمت مناسب عرضه می شوند. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره انواع هواسازها و سایر دستگاه های گرمایشی و سرمایشی، انتخاب مناسب ترین دستگاه برای ساختمان خود و نیز استعلام قیمت آنها با مهندسان واحد فروش ما تماس بگیرید.
مهندس احمدی : 09127675117 – 09194427470
مهندس خورانی : 09191639363
مطالعه بیشتر ⇓