نام گذاري مبردها

دو روش عمومی و کلی برای نام گذاري مبردها

اولین نام گذاري مبردها براي استفاده عمومی در سال 1956 انجام گرفت که بحث در مورد نحوه این نام گذاري در استاندارد ASHRAE ذکر شده است. برخی منابع معتقدند که اینگونه نحوه نام گذاري براي اولین بار توسط کمپانی Dupont پیشنهاد شده است. بر اساس یک قرارداد بین المللی مبردها با حروف R در ابتداي نام آنها شناخته میشوند . در ادامه این حرف R چندین رقم و حرف نیز آورده میشوند که این چند رقم یا حرف معرف ترکیب شیمیایی مولکول مبرد بصورت زیر است :

روش اول نام گذاري مبردها

مبردي با نام Rxyz را در نظر بگیرید.

اگر پارامتر X برابر مقدار صفر باشد به این معنی است که مبرد از سري هیدروکربن متان میباشد.

مانند : R12(R012) یا R22(R022)

 اگر پارامتر X برابر مقدار 1 باشد به این معنی است که مبرد از سري هیدروکربن اتان میباشد.

مانند : R114 یا R134a

اگر پارامتر X برابر مقدار 2 باشد به این مفهوم است که مبرد از سري هیدروکربن پروپان است.

مانند : R290

در این گروه از مبردها (X=0,1,2) پارامتر Y معرفی کننده تعداد اتم هیدروژن بعلاوه 1 و پارامتر Z معین کننده تعداد اتمهاي فلوئور در مولکول مبرد میباشد.

براي نمونه :

مبرد R22 با فرمول شمیائی CHCLF2 (کلرو دي فلوئورو متان) ، ازسري هیدروکربن متان داراي 1-2 یعنی 1 اتم هیدروژن و 2 اتم فلوئور میباشد.

مبرد R134a با فرمول شیمیائی C2H2F4 (تترا فلوئورو اتان) ، از سري هیدروکربن اتان داراي 1-3 یعنی 2 اتم هیدروژن و 4 اتم فلوئور میباشد.

اگر پارامتر X برابر مقدار 4 باشد ، به این مفهوم است که مبرد از نوع مخلوط Zeotropic است.

نمونه اي از این مبردها R407C و R407A میباشند.

اگر پارامتر X برابر مقدار 5 باشد ، بدین معناست که مخلوط از نوع Azeotropic میباشد. کل مخلوط رفتاري همانند یک مبرد خالص از خود نشان میدهد و مخلوط داراي یک نقطه جوش معین است.

نمونه اي از این مبردها R502 و R507 هستند.

دو پارامتر Y و Z نیز اعداد ترتیبی هستند که تنها جهت شماره گذاري مبرد بکار میروند.

اگر پارامتر X برابر مقدار 6 باشد ، به این معنا است که مبرد یک ترکیب آلی میباشد . از این نمونه میتوان به بوتان R600 متیل آمین R630 اشاره کرد.

این دسته از مبردها داراي چندین زیر گروه شامل انواع ترکیبات آلی هیدروکربنی ، ترکیبات اکسیژن ، ترکیبات سولفریک و ترکیبات نیتروژنی میباشند.

دو پارامتر Y و Z بصورت دو رقم تعیین کننده شماره زیر گروه این ترکیب آلی است.

اگر پارامتر X برابر مقدار 7 باشد ، یعنی ترکیب یک ترکیب غیر آلی میباشد بمانند : آمونیاك R717 و آب R718 و یا دي اکسید کربن R744.

دو پارامتر Y و Z نیز در این نامگذاري جرم مولکولی ترکیب را مشخص میکند.

اگر پارامتر X برابر 11 باشد ، ترکیب یک ترکیب اشباع نشده از خانواده اتان ها میباشد مانند : R1150

اگر پارامتر X برابر 12 باشد ، بدین مفهوم است که ترکیب یک ترکیب اشباع نشده از خانواده پروپان ها میباشد مانند : R1270

دو پارامتر Z و Y نیز سري ترکیب را مشخص میکند.

روش دوم نام گذاري مبردها

مبردي با نام Rxyzp را در نظر بگیرید.

پارامتر X تعیین کننده تعداد پیوندهاي دوگانه کربن=کربن مولکول مبرد میباشد (که غالبا این پارامتر برابر مقدار عددي صفر بوده و نوشته نمیشود).

پارامتر Y تعیین کننده تعداد اتمهاي کربن موجود در مولکول مبرد منهاي یک است.

پارامتر Z معین کننده تعداد اتمهاي هیدروژن مولکول ترکیب بعلاوه یک است.

پارامتر P نیز معیین کننده تعداد اتمهاي فلوئور مولکول ترکیب است.

توجه کنید که این قاعده نامگذاري شامل نامگذاري مبردهاي خانواده R400 (Zeotropic) , R500 (Azeotropic) , مبردهای آلی R600 و مبردهای غیرآلی R700 نمی شود.

برای نمونه :

مبرد R217 با فرمول شیمیایی C3F7Cl (منوکلرو هپتا فلوئورو پروپان) داراي 7 اتم فلوئور ، 1-1 یعنی صفر اتم هیدروژن ، 2+1 یعنی 3 اتم کربن بوده و داراي هیچ پیوند دوگانه کربن=کربنی نیز نمیباشد.

نکته 1

حروف انتهایی کوچک ، معیین کننده ساختار مولکولی ترکیب (ایزومري ترکیب) است.

براي نمونه R600 بوتان یا R600a ایزوبوتان که در هر دو ترکیب فرمول شیمیایی C4H10 یکسان است ولیکن نحوه قرارگرفتن اتمها در دو ترکیب متفاوت میباشد که در نتیجه خواص دو ترکیب نیز متفاوت خواهد بود . نمونه دیگر مبرد R216 (دي کلرو هگزا فلوئورو پروپان) با فرمول C3F6CL2 میباشد که دراي چندین ایزومر بصورت زیر است :

CF3CCl2CF3   R216

CF2ClCF2CF2Cl   R216a

CF2ClCFClCF3   R216b

CFCl2CF2CF3   R216c

نکته 2

حروف انتهایی بزرگ ، نیز در نامگذاري معیین کننده نسبت سهم اجزاي تشکیل دهنده مخلوط است . براي نمونه R407 مخلوطی از مبرد هاي R32 , R125 , R134a است، با این تفاوت که R407A داراي مخلوط R32 (20 درصد) و R125 (40 درصد) و R134a (%40) و مبرد R407C مخلوط R32 (23 درصد) و R125 (25 درصد) و R134a (52 درصد) است.

نکته 3

در مبردهایی که در آنها عنصر برم Br بجاي عنصر کلر Cl مشاهده میشود ، همین قاعده نامگذاري نیز صادق است با توجه به این نکته که در انتهاي نامگذاري حرف B نیز ذکر میگردد بدین معنا که در مولکول ترکیب بجاي عنصر کلر عنصر برم موجود است. همچنین رقمی که بعد از حرف B آورده میشود مشخص کننده تعداد اتم برم موجود در ترکیب است.

براي نمونه :

مبرد R13B1 با فرمول شیمیائی CF3Br (برومو تري فلوئورو متان) ، از سري هیدروکربن متان داراي 1-1 یعنی صفر اتم هیدروژن و 3 اتم فلوئور و 1 اتم برم میباشد.

مبرد R22B1 با فرمول شیمیائی CHBrF2 (برومو دي فلوئورو متان) ، از سري هیدروکربن متان داراي 1-2 یعنی 1 اتم هیدروژن و 2 اتم فلوئور و 1 اتم برم میباشد.

نکته 4

مبردهایی که مولکول آنها یک ترکیب مشتق شده حلقوي شکل میباشد ، در نامگذاري آنها بعد از حرف R حرف C نیز ذکر میگردد ، که از این جمله میتوان به RC316 با فرمول C4CL2F6 (دي کلرو هگزا فلوئورو بوتان) اشاره کرد.

گردآوری و تدوین : مهندس آرش مرتضی نیا

مطالعه بیشتر ⇐ سیستم نوین مبتنی بر مبرد ⇐ GHP

مطالعه بیشتر ⇐ مبردهاي مخلوط Azeotropic و Zeotropic

مطالعه بیشتر ⇐ خواص مبردها

مطالعه بیشتر ⇐ آشنایی با چند مبرد

مطالعه بیشتر ⇐ تقسیم بندي مبردها از لحاظ کاربرد در ایجاد برودت

مطالعه بیشتر ⇐ مبردها و روغن ها