اسپلیت کانالی

در این مقاله به این سوال که کولر گازی کانالی یا همان اسپلیت کانالی چیست پاسخ می دهیم و نحوه کانال کشی و سرمایش و گرمایش آن را تشریح می کنیم و سپس به ذکر مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت. داکت اسپلیت یا همان کولر گازی کانال دار کاربردهای خاصی دارد که در ادامه به این کاربردها نیز اشاره خواهیم کرد.

اسپلیت کانالی چیست و نحوه سرمایش و گرمایش آن به چه شکل است؟

اسپلیت کانالی (داکت اسپلیت) از یک یونیت خارجی (بیرونی) و یک یونیت داخلی که در سقف کاذب نصب می شود تشکیل شده است که با لوله های مسی حاوی مبرد (گاز فریون) به هم متصل می شوند. هوا از قسمت یونیت داخلی و از طریق چند کانال به بخش ها یا اتاق های مختلف یک ساختمان ارسال و در هر اتاق از طریق یک دریچه به درون اتاق توزیع می شود. (مطابق شکل زیر)

در واقع اسپلیت به معنای دو تکه بوده و از دو واحد یا یونیت داخلی و خارجی تشکیل شده است. یونیت داخلی یا اواپراتور کولر گازی کانالی معمولا در سقف کاذب جاسازی شده (در حالی که یونیت داخلی کولر گازی معمولی به صورت دیواری نصب می شود) و به خاطر کانال کشی ، می تواند چندین مکان را به طور همزمان تهویه کند ، به همین خاطر به آن اسپلیت کانالی یا Ducted Split هم گفته می شود. همین کانال کشی باعث ایجاد مزایا و معایب خاصی در این سیستم می شود که در ادامه آن را بررسی می کنیم.

یونیت خارجی از الکتروموتور به عنوان نیروی محرک و کمپرسور و کندانسور تشکیل شده که توسط لوله های مسی به یونیت داخلی یا همان اواپراتور که از فن و فیلتر و کویل و … تشکیل شده است ، متصل می شود.

در ضمن داکت اسپلیت یا همان کولر گازی کانال دار ظرفیت سرمایش بیشتری نسبت به کولر گازی معمولی دارد. چونکه باید بتواند سرمایش و گرمایش چند اتاق را به طور همزمان تامین کند. 

نحوه سرمایش اسپلیت کانالی یا همان کولر گازی کانال دار :

نحوه سرمایش اسپلیت کانالی یا همان کولر گازی کانال دار با کولر گازی معمولی دقیقا مثل هم است. فقط با این تفاوت که در کولر گازی معمولی که یونیت داخلی به صورت دیواری است ، هوای سرد فقط در اطراف یونیت داخلی توزیع می شود ولی در کولر گازی کانالی دیگر یونیت داخلی به صورت دیواری نیست و بلکه به صورت سقفی توکار است و هوای سرد با کانال کشی به چندین اتاق به صورت همزمان ارسال می شود.

نحوه کار سیکل گرمایش اسپلیت کانالی یا همان کولر گازی کانالی :

سیکل گرمایش اسپلیت کانالی یا همان کولر گازی کانالی نسبت به سیکل سرمایش آن ضعیف تر بوده (درست مثل اسپلیت های معمولی دیواری که در حالت گرمایشی هم کار می کنند ولی برای صرفه جویی در مصرف برق و کاهش استهلاک دستگاه ، معمولا در کشور ما از سیکل گرمایشی آن استفاده نمی شود و در اغلب موارد از دستگاه های گازسوز مثل پکیج و رادیاتور برای گرمایش استفاده می شود) و به همین دلیل عمل گرمایش در فصل زمستان به سه صورت می باشد :

1 . در مناطقی که آب و هوای نسبتا گرم در تمام فصول سال را دارند (مانند شهرهای جنوبی کشور) سیکل گرمایش داکت اسپلیت یا همان اسپلیت کانالی و کولر گازی معمولی کافی بوده و نیازی به مکمل گرمایی ندارد. یعنی در زمستان نیز با مصرف برق و روشن شدن یونیت خارجی این سیستم (کارکرد کمپرسورها) عمل گرمایش هوا انجام می شود.

2 . در مناطقی که گاز شهری در دسترس می باشد از بخاری گازی یا سیستم پکیج و رادیاتورها (یا گرمایش از کف) می توان به عنوان مکمل گرمایی استفاده کرد تا مصرف برق در سیکل گرمایش حذف شود.

3 . معمولا برای گرمایش در این سیستم از یک کویل آبگرم در یونیت داخلی استفاده می شود. به طوری که یک لوله مخصوص آبگرم به صورت انشعابی از پکیج یا موتورخانه به قسمت اواپراتور (یونیت داخلی) کشیده شده و با گردش آبگرم درون کویل اواپراتور و دمیدن شدن هوا توسط فن از روی آن ، هوای گرم وارد اتاق ها می شود. تقریبا در بیش از 90 درصد پروژه ها در ایران از این روش برای گرمایش هوا در کولر گازی کانالی یا همان اسپلیت کانالی استفاده می شود.

کولر گازی کانالی یا همان اسپلیت های کانالی به دو دسته تقسیم می شوند :

1 . نوع معمولی

2 . اینورتر Inverter

درجه مصرف انرژی نوع معمولی B و نوع اینورتر A می باشد.

مزیت اسپلیت کانالی (داکت اسپلیت) اینورتر کاهش مصرف برق است زیرا که کمپرسور هوشمند بوده و متناسب با نیاز مصرف کننده ، دور موتور آن به طور اتوماتیک کم و زیاد می شود و همواره در دور بهینه کار می کند ، درحالی که موتور کمپرسورهای معمولی همواره با دور ثابت در تمام شرایط کار می کنند و مصرف برق را افزایش می دهند.

معمولا واحد اندازه گیری ظرفیت داکت اسپلیت ها و کولر های گازی BTU بر ساعت است. هر چه BTU بیشتر باشد میزان سرمادهی بیشتر است. مقدار BTU بر ساعت معمولا از 12000 BTU (برابر با 1 تن تبرید) شروع شده و تا حدود 72000 BTU (برابر با 6 تن تبرید) ادامه می یابد. (هر 12000 BTU بر ساعت برابر با 1 تن تبرید است)

تا اینجا به این پرسش مهم که اسپلیت کانالی چیست و نحوه سرمایش و گرمایش آن به چه شکل است پاسخ دادیم و در ادامه مزایا و معایب آن را بررسی خواهیم کرد.

مزایا و معایب آن

مزایای استفاده از اسپلیت کانالی عبارتند از :

1 . عبور هوا از فیلترهای قابل شستشو

2 . عدم نیاز به اپراتور نگهدارنده برای این سیستم

3 . استفاده از یک یونیت کانال دار در سقف کاذب به جای چندین یونیت دیواری کولر گازی

4 . امکان کانال کشی با متراژ بالا بر حسب ظرفیت

5 . ارزان قیمت تر بودن نسبت به سایر سیستم های سرمایشی و گرمایشی

6 . قابلیت کارکرد در بازه دمایی وسیع منفی 10 تا مثبت 48 درجه سانتی گراد

7 . راندمان بالا به دلیل استفاده از کمپرسور با تکنولوژی Inverter (دور متغیر)

علاوه بر این مزایا ، این سیستم معایب و مشکلاتی نیز دارد که کاربردهای آن را محدود می کند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

معایب کولر گازی کانالی عبارتند از :

1 . دمای یکسان در همه اتاق ها

مهمترین عیب این دستگاه این است که برای مثال در یک واحد آپارتمان ، دمای تمامی اتاق ها و سالن های متصل به یک یونیت داخلی یکسان خواهد بود و نمی توان دمای اتاق ها یا هر قسمت را نسبت به قسمت دیگر به صورت جداگانه و مستقل تنظیم نمود. بنابرین کولر گازی کانال دار یا همان داکت اسپلیت در تمامی قسمت ها هوای با دمای یکسان توزیع می کند و همه اتاق ها با هم سرد و گرم می شوند.

البته به یک روش می توان در داکت اسپلیت ها کنترل دمایی هر اتاق را به طور جداگانه در اختیار داشت و آن اینکه در هر کانال یک دمپر برقی و در هر اتاق یک ترموستات باید نصب شود و موتور الکتریکی دمپر (دریچه) با دستور ترموستات ، مسیر عبور هوا به هر اتاق را باز و بست کند تا دمای هوای اتاق به دمای مورد نظر و مستقل از سایر اتاق ها برسد. ولی به 2 علت معمولا چنین کاری انجام نمی شود. علت اول اینکه هزینه اجرای این سیستم بسیار زیاد می شود و در نتیجه مزیت ارزان قیمت بودن آن از دست می رود و علت دوم اینکه حتی با افزودن دمپر برقی باز هم نمی توان دمای هوای ورودی به هر اتاق را تغییر دارد و بلکه دبی هوای ورودی به هر اتاق با باز و بسته شدن دمپر ، تغییر می کند که برای ساختمان های مسکونی و رسیدن به سطح آسایش مناسب ، مطلوب نیست.

اگر به کنترل دمایی مستقل در هر اتاق و هر سالن نیاز باشد ، بهتر است که از سیستم کولر گازی معمولی به همراه پکیج و رادیاتورها یا گرمایش از کف برای متراژهای پایین (معمولا کمتر از 200 متر مربع) و از سیستم مینی چیلر و فن کویل برای متراژهای بزرگ (معمولا بزرگتر از 200 متر مربع) استفاده شود که با قیمتی حدودا 20 درصد بیشتر نسبت به سیستم کولر گازی کانالی (اسپلیت کانالی) ، مزایای بیشتری را در اختیار قرار می دهد‌. 

مطالعه بیشتر ⇐ مینی چیلر چیست ؟

استفاده از داکت اسپلیت یا همان کولر گازی کانال کشی شده بیشتر در ساختمان هایی که فضاهای یکپارچه دارند پیشنهاد می شود. برای مثال اگر در یک ساختمان اداری یک سالن بزرگ وجود دارد که کنترل مستقل دما در هر نقطه از سالن اهمیتی نداشته و کل سالن به صورت یکنواخت سرد یا گرم می شود ، می توان از داکت اسپلیت استفاده نمود و با کانال کشی هوای با دمای مشخص (برای مثال دمای 22 درجه سانتی گراد) را در کل سالن توزیع نمود. یا برای مثال در کاربردهای تجاری مثل باشگاه های بدنسازی یا فروشگاه ها نیز استفاده از این سیستم پیشنهاد می شود ولی ما استفاده از اسپلیت کانالی را به خاطر معایب و مشکلاتی که دارد برای ساختمان های مسکونی و ویلا پیشنهاد نمی کنیم.

2 . استفاده از فن بزرگتر و در نتیجه ایجاد صدای بیشتر

در یونیت داخلی این دستگاه از فن بزرگتر (نسبت به یونیت دیواری اسپلیت) و کانال کشی استفاده می شود که همین امر موجب افزایش صدای آن نسبت به اسپلیت می شود. استفاده از عایق های صوتی نیز در نهایت قیمت تمام شده سیستم را بالا می برد. دقت کنید که به دو علت در کولر گازی کانال دار یا همان اسپلیت کانالی از فن بزرگتر در یونیت داخلی (یونیت توکار سقفی) ستفاده می شود. اولا به خاطر اینکه علاوه بر کویل سرمایشی یک کویل آبگرم نیز به آن افزوده می شود (معمولا فقط در ایران چنین کاری به شکل غیر اصولی انجام می شود) و فن برای عبور دادن هوا از بین دو کویل باید سایز بزرگتری داشته باشد و دوما به این خاطر که فن باید به اندازه ای بزرگ باشد که بتواند هوای سرد و گرم را به همه اتاق ها برساند.

به خاطر این معایب است که ما استفاده از کولر گازی کانال دار را برای منازل مسکونی پیشنهاد نمی کنیم.

3 . مصرف برق بالا به خاطر اتلافات انرژی

معمولا در کشور ما به جای استفاده از چندین کولر گازی در یک خانه بزرگ و یا آپارتمان چند واحده و یا هر مکان دیگری ، می توان از یک اسپلیت کانالی استفاده کرد. ولی همین مسئله باعث افزایش مصرف برق می شود و از مهمترین معایب این سیستم برای کاربردهای مسکونی است. زیرا در کولر گازی معمولی و یا در سیستم هایی مثل سیستم چیلر و فن کویل ها و یا سیستم VRF به ازای هر اتاق یک یونیت مستقل در نظر گرفته می شود و هر یونیت را می توان مستقلا خاموش و روشن کرد و اتلافات انرژی نداریم ولی در کولر گازی کانال دار به خاطر کانال کشی ها ، همه اتاق ها همزمان تهویه می شود (حتی اگر فقط یک نفر در یکی از اتاق ها حضور داشته باشد و بقیه اتاق ها خالی باشند) و این یعنی اتلافات انرژی و افزایش مصرف برق.

4 . عدم توانایی تنظیم دقیق رطوبت

نمی توان به آن تجهیزات رطوبت زنی اضافه نمود و فقط کویل های سرد آن در فصل تابستان مقداری از رطوبت هوای عبوری از روی کویل را کاهش می دهند و اگر در یک ساختمان در تمام فصول سال به تنظیم دقیق رطوبت نیاز باشد باید از سیستم دیگری مانند سیستم فن کویل ها و مینی چیلر به همراه یک هواساز کوچک (برای پروژهای متراژ پایین) و یا سیستم فن کویل ها و چیلر مرکزی به همراه یک هواساز بزرگ (برای پروژهای متراژ بالا) استفاده شود.

ما در این مقاله سعی کردیم تا به این پرسش که اسپلیت کانالی چیست و نحوه سرمایش و گرمایش آن چگونه است پاسخ دهیم و مزایا و معایب این دستگاه را به خاطر وجود کانال کشی ها و کویل آبگرم در ساختار آن ، بررسی کنیم. برای مقایسه این سیستم با سیستم مینی چیلر و فن کویل ها ، مقاله زیر را مطالعه بفرمایید.

مطالعه بیشتر ⇐ مقایسه مینی چیلر و داکت اسپیلت